Kindertjes liggen eindelijk in gewijde aarde bij de treures

Op zondag 9 oktober 2022 werd een bijzondere viering gehouden in de Slotense Sint-Pancratiuskerk.

Pastor Andy Jebarus van de parochie ‘De Vier Evangelisten’ noemde tijdens de eucharistieviering alle nu bekende (familie)namen jonge Slotenaartjes die heel jong gestorven zijn en wijdde later de aarde waarin ze begraven liggen. Doordat deze kindertjes destijds kort na hun geboorte al zijn overleden, waren ze nog niet gedoopt.

Gewijde aarde
Gewijde aarde heeft betrekking op een terrein dat voor begraving is bestemd en door een priester met wijwater is ingezegend. Het gewijde terrein, dat aanvankelijk rondom of naast de kerk lag (hof van de kerk, in het Latijn cimeteria ecclesiae; kerkhof) had dezelfde rechtspositie als het kerkgebouw. Voor ongedoopten, zelfmoordenaars en bannelingen was begraving in deze aarde onmogelijk.
Zie ook: gewijde aarde (Funerair Lexicon).

In ongewijde aarde
Tot in de jaren zestig betekende dat dat deze kleine hummeltjes niet in gewijde aarde begraven mochten worden. Daarom werden deze kindertjes náást het pad naar de begraafplaats achter de kerk begraven. Op een plek die niet gewijd was, want alleen gedoopte katholieken mochten in die tijd in ‘gewijde aarde’ worden begraven. Gelukkig gelden dergelijke strenge regels nu niet meer. Pastor Andy heeft de aarde waar de kindertjes begraven liggen nu alsnog gewijd.

Met passende gedenksteen
Bovendien hebben de kindertjes nu een mooie gedenkplaat gekregen, die steenhouwerij Lavertu heeft aangeboden. Zo hebben de families die tot in de jaren zestig hun toch al gevoelige verliezen op deze manier moesten ondergaan, nu alsnog een herdenkplek. Tijdens de viering en na afloop in het Parochiehuis bleek eens te meer dat de oude wonden bij deze families nog niet geheeld zijn. Pastor Andy sprak de hoop uit dat het hardop uitspreken van de (familie)namen, het creëren van een zichtbare herdenkplek en het herplanten van de treures hen zal helpen om de pijn te verzachten. Bovendien zullen bezoekers aan het kerkhof deze voortaan gemarkeerde plek nu met rust en aandacht aanschouwen, waardoor het verdriet gedeeld wordt.

Oud Osdorpse treures verhuisde in 1901 mee naar Sloten
Toen bij het onderhoud van de begraafplaats Sint-Pancratius de vraag rees of de dode treures naast het pad kon worden gerooid, ontdekten Jenno en Angela Fabriek, woonachtig in de pastorie, dat deze dode boom een verhaal heeft. Toen werd (opnieuw) bekend dat het engeltje in de dode treures waakt over de daar begraven niet gedoopte kindertjes. En dat deze boom dus nooit gekapt mag worden.

De kans is groot dat ook op het oude kerkhof van de vroegere Sint-Pancratiuskerk in Oud Osdorp kindertjes buiten de begraafplaats begraven liggen. Vermoedelijk gebeurde dat ook daar bij de treures die daar nog altijd staat en leeft. De Oud Osdorpse treures is – toen de kerk van Oud Osdorp in 1901 naar Sloten verhuisde – geënt en is dus de moeder van de ent die op Sloten werd geplant, toen de katholieke kerk op Sloten in gebruik werd genomen. Zo verhuisde de treures als het ware mee met de parochie naar Sloten. De dode boom met daarin het engeltje blijft natuurlijk staan.

Nieuwe nakomeling van Oud Osdorpse moederboom
“Maar”, zo was de gedachte, “zou het niet mooi zijn om bij deze gelegenheid een nieuwe ent van de moederboom in Oud Osdorp bij de op Sloten begraven overleden kindertjes te planten?” Daarop zijn de Oud Osdorpers Wim Schelling en Theo Durenkamp naar de oude begraafplaats aan de Osdorperweg gegaan in de hoop een zaailing van de moederboom aan te treffen. Helaas was die er niet. Daarom heeft Theo op 9 oktober 2022 alleen symbolisch een tak van de oude treures ‘geplant’ op Sloten. Over ongeveer een half jaar is de dan in Oud Osdorp gekweekte stek van ‘moeder treures’ hopelijk zo sterk dat deze succesvol op Sloten geplant kan worden.

De nieuwe treures wordt dan overigens aan de ándere kant van het pad – tegenover de dode treures – geplant. “Zo weten we zeker dat een eventuele ziekte van de dode boom niet wordt overgebracht op de nieuwe boom. En nog belangrijker: Dan kunnen we niet per ongeluk gaan graven op de plek waar de kindertjes begraven liggen”, zo vertelt Corrie van Weerdenburg, die na de viering als vanouds ook weer voor de koffie in het Parochiehuis zorgde.

Durenkamp: “Daarmee herhalen wij – nu symbolisch, maar straks echt – de handeling die anderen 121 jaar geleden ook al verrichten. Dat is toch bijzonder.”

Bij deze nieuwe oude boom komt ook een bordje met de tekst: ‘NIEUW LEVEN. Hier staat een stek van de oude treures van de Osdorperweg. De oude dode treures aan de overzijde.’.

De treures (Fraxinus excelsior ‘Pendula’) is een cultivar van de gewone es (Fraxinus excelsior).

Tamar Frankfurther; 9 oktober 2022